Συχνά επικρατεί σύγχυση σχετικά με την διαφορά μύθου και παραμυθιού, και όχι άδικα, αφού τα δυο είδη παρουσιάζουν σημαντικές ομοιότητες, ενώ αντλούν σύμβολα και μοτίβα από την σφαίρα του φανταστικού.
Οι μύθοι είναι ιστορίες οι οποίες εξηγούν το πως λειτουργεί ο κόσμος και το πως θα πρέπει να συμπεριφέρεται ο άνθρωπος στον συνάνθρωπό του. Οι πιο γνωστοί μύθοι κατάγονται από αρχαίες κουλτούρες και άρχισαν να σχηματίζονται στην ανθρώπινη συνείδηση πριν την οργανωμένη καταγραφή της ιστορίας. Η από στόμα σε στόμα παράδοσή τους βρίσκει θεούς και υπερήρωες να μάχονται μέσα από θρησκευτικά ή μεταφυσικά μοτίβα, για να δώσουν απάντηση σε βασικά ερωτήματα που απασχολούν τον άνθρωπο όπως "πως φτιάχτηκε ο κόσμος;" ή "τι ξυπνάει ένα ηφαίστειο;".
Για τον άνθρωπο της αρχαιότητας, οι μύθοι ήταν κάτι σαν επιστήμη, αφού παρείχαν μια κοινά αποδεκτή γνώμη σχετικά με το πως λειτουργούν τα φυσικά φαινόμενα. Κυρίαρχο στοιχείο εδώ είναι η προσωποίηση, αφού τα φυσικά φαινόμενα που κυριαρχούν στους περισσότερους μύθους ήταν παράλληλα και στοιχεία λατρείας στα πλαίσια της αρχαίας θρησκείας. Έτσι το νερό θα μπορούσε να προσωποποιεί τον Ποσειδώνα, ή οι νησίδες στις εκβολές του ποταμού Αχελώου θα μπορούσαν να είναι νύμφες που όργισαν τον ποταμό - θεό και πήραν την τελική μορφή τους ως τιμωρία. Εδώ είναι και ένα ακόμη στοιχείο που διαφοροποιεί τον μύθο από το παραμύθι, αφού οι μύθοι συνήθως δεν έχουν αίσιο τέλος.
Το παραμύθι από την άλλη είναι μια καθαρά φανταστική ιστορία κύριο στοιχείο της οποίας είναι το ηθικό δίδαγμα. Παρουσιάζεται σε όλες τις κουλτούρες, και όπως και με τον μύθο, κύριος μοχλός για την εξάπλωσή του είναι η προφορική παράδοση. Δεν έχει όμως ως στόχο να εξερευνήσει τα μυστικά της φύσης, ούτε να δώσει εξήγηση στα φυσικά φαινόμενα. Τα παραμύθια κατά κύριο λόγο απευθύνονται σε παιδιά, και οι πρωταγωνιστές τους μπορεί είτε να προέρχονται από το φανταστικό, όπως ξωτικά, νεράϊδες, ζώα που μιλάνε, ή να είναι απλοί συμπαθείς άνθρωποι ή και στοιχεία της φύσης, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για θεούς ή ημίθεους, δηλαδή χαρακτήρες με τους οποίους το παιδί δεν μπορεί να ταυτιστεί και από τους οποίους δεν μπορεί να πάρει ηθικό δίδαγμα. Το παραμύθι σε καμία περίπτωση δεν φιλοδοξεί να "πείσει" για την αλήθεια του, όπως ο μύθος, παρά μόνο να διδάξει.
