Το παραμύθι συχνά συγκρίνεται με το όνειρο. Ποιος άραγε θα πίστευε σε ένα παραμύθι και δεν θα πίστευε σε όνειρο, όταν ασκούν την ίδια μαγική επιρροή πάνω στην ανθρώπινη ψυχή;
Οι περισσότερες κλασσικές ιστορίες παραμυθιών υπάρχουν σε πολλά μέρη του κόσμου από την απαρχή του χρόνου, με μικρές παραλλαγές. Κλασσικό παράδειγμα η ιστορία της Χιονάτης στην οποία αναγνωρίζει κανείς εύκολα την διαμάχη του καλού με το κακό. Επιπλέον σε μύθους και σε θρύλους, η εμφάνιση πολλών εκ των οποίων έγινε αιώνες πριν τα πρώτα παραμύθια, μπορεί να συναντήσει κανείς ανά τον κόσμο πολλά από τα βασικά μοτίβα της ανθρώπινης ψυχής, αναμεμειγμένα με στοιχεία της εκάστοτε κουλτούρας. Σε όλες αυτές τις ιστορίες, φαίνεται να υπάρχει κάτι κοινό, το οποίο χαρακτηρίζεται από έναν φαντασιακό και υπερφυσικό χαρακτήρα: ζώα που μιλούν, κακιές μάγισσες, απόκοσμα τέρατα και αερικά, και δέντρα που σκαρφαλώνουν ως τον ουρανό. Ο κόσμος του παραμυθιού παραβιάζει κάθε λογική, με έναν τρόπο όμως τόσο συνεκτικό και τόσο προβλεπόμενο που παραπέμπει σε ένα σύστημα κανόνων βγαλμένο από τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής.
Σύμφωνα με τον Carl Jung και τους υποστηρικτές του, το φαντασιακό στοιχείο στα παραμύθια οφείλεται στην αρχετυπική φύση του. Το συλλογικό ασυνείδητο, σύμφωνα με τον Carl Jung, είναι το κομμάτι εκείνο του ασυνείδητου νου το οποίο αποτελείται από πρωταρχικές εικόνες ή αρχέτυπα, από τα οποία απορρέουν όλες οι βασικές ανθρώπινες ανάγκες. Επηρεάζει την ανθρώπινη συμπεριφορά σε ενστίκτων, αλλά και καθολικά την ανθρωπότητα σε ηθικό και πολιτισμικό επίπεδο. Ο Carl Jung πίστευε ότι για στην ερμηνεία των ονείρων τα αρχέτυπα λειτουργούν σαν σύμβολα, τα οποία στοιχειοθετούν τον διάλογο μεταξύ του συνειδητού και του συλλογικού ασυνείδητου, δίνοντας στο όνειρο το νόημά του.
Τα παραμύθια λοιπόν αποτελούν μια αποθήκη της σοφίας του ανθρώπινου συλλογικού ασυνείδητου, η οποία επί σειρά χιλιετιών έχει εμπλουτιστεί με σύμβολα, μοτίβα και παθήματα βγαλμένα απ' την ανθρώπινη ψυχή. Για πολλούς ψυχολόγους τα παραμύθια είναι η πιο καθαρή και απλή έκφραση των ψυχολογικών διεργασιών που λαμβάνουν χώρα στο συλλογικό ασυνείδητο. Τα δε αρχέτυπα μπορεί να τα συναντήσει κανείς σε κάθε ιστορία, ενώ πολλά από τα σύμβολα των παραμυθιών συνεχίζουν να προβληματίζουν τους επίδοξους αναλυτές μέχρι σήμερα.
Χρειάστηκε η ιδιοφυϊα του Carl Jung για να αναγνωρίσει το αρχέτυπο στο παραμύθι, και μαζί με αυτό την αξία της σε βάθος κατανόησης τους στην επιστήμη της ψυχολογίας.
